FACTSHEET- MENTALE ARBEIDSBELASTING

DEFINITIE

Onder mentale (psychosociale) arbeidsbelasting verstaan we een disbalans tussen de werkbelasting en de belastbaarheid, bijvoorbeeld door over- of onderbelasting, lange werkdagen, hoog werktempo, veel of complex werk, hoge mentale taakeisen, gebrek aan autonomie, beperkte regelmogelijkheden, taak- en rolonduidelijkheid, toekomstonzekerheid, conflicten en andere werkstressoren.

METEN

Het is gebruikelijk de mentale arbeidsbelasting door middel van vragenlijsten in kaart te brengen. Arboportaal.nl van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid geeft een overzicht van tools en instrumenten op het terrein van werkdruk. Het arbokennisdossier ‘werkdruk’ (Tweehuysen et al., 2013) besteedt in hoofdstuk 3 aandacht aan het meten van de mentale arbeidsbelasting.

TOEPASSINGSGEBIED

Algemeen

Werknemers met mentaal zwaar werk hebben een grotere kans op arbeidsongeschiktheid, ziekteverzuim en verminderd werkvermogen (White et al., 2013)(bewijskracht ****).

Ziekte specifiek

Artrose: geen informatie beschikbaar.

Astma & COPD: geen informatie beschikbaar.

Borstkanker: hoge werkeisen zijn negatief geassocieerd met terugkeer naar werk (Johnsson et al., 2009) (bewijskracht **).

Depressie: geen informatie beschikbaar.

Hart en vaatziekten: werknemers met coronaire hartaandoeningen die meer uren per week werken, hebben een grotere kans om terug te keren naar werk (Fukuoka et al., 2009; Mark et al., 1992)(bewijskracht ***). Hoge werkeisen hangen niet samen met terugkeer naar werk bij mensen met coronaire hartaandoeningen (Fukuoka et al., 2009; Mark et al., 1992)(bewijskracht ***).

Lage rugklachten: er zijn geen aanwijzingen voor een relatie tussen hoge mentale taakeisen en terugkeer naar werk en ziekteverzuim bij werknemers met lage rugklachten(Steenstra et al., 2005)(bewijskracht ****).

Reumatoïde artritis: er is geen eenduidig bewijs voor een relatie tussen een groter aantal werkuren per week en arbeidsongeschiktheid (Reisine et al., 1995; Reisine et al., 2007)(bewijskracht **). Een dwarsdoorsnede onderzoek laat een associatie zien tussen werken onder tijdsdruk en ziekteverzuim door reumatoïde artritis (Mau et al., 1996)(bewijskracht **).

INTERVENTIES

Er bestaan verschillende (werkplek)interventies die de mentale arbeidsbelasting kunnen verminderen. Vaak zijn interventies samengesteld uit: uitvoeren van aangepaste werkzaamheden (van der Feltz-Cornelis et al., 2010; Vlasveld et al., 2012), vermindering van werkdruk (Blonk et al., 2006; Rebergen et al., 2009 ;Lerner et al., 2012), verhogen van autonomie, of het aanpakken van onduidelijkheid of conflicten (van Oostrum et al., 2009). Een mooi voorbeeld van een samengestelde interventie is de ‘Quality of Work’ interventie, welke niet effectief was voor algemene arbeidsdeelname, maar wel voor vermindering van depressie en vooruitzichten voor terugkeer naar werk op lange termijn (Hees et al., 2010) (bewijskracht **). Daarnaast is het ook mogelijk te werken aan een verhoogde mentale belastbaarheid van de cliënt, zodat deze de arbeidsbelasting beter aankan (zie hiervoor factsheet mentale belastbaarheid).

BRONNEN

Richtlijnen en protocollen

NVAB – richtlijn werkdruk

Nederlands centrum voor beroepsziekten - Registratierichtlijn beroepsgebonden depressie

Websites

Arboportaal – Psychosociale belasting

Arbokennisnet – kennisdossier ‘Werkdruk’